Czy Polacy mają realny wybór Otwartego Funduszu Emerytalnego?

Wybór Otwartego Funduszu Emerytalnego fot.: flickr.com

Niski poziom debaty publicznej, brak specjalistycznej wiedzy i nagonka na instytucje finansowe są fundamentem pod budowę mitów o Powszechnych Towarzystwach Emerytalnych. Podjęto już próby weryfikacji wielu z nich, jednak wciąż pokutuje przekonanie o braku konkurencji pomiędzy Towarzystwami i niewielkich zyskach klientów.

Otwarte Fundusze Emerytalne funkcjonują w ramach przepisów prawa. To z pozoru banalne stwierdzenie jest kluczowe, gdy chcemy ocenić efektywność funduszy. Innymi słowy, zyski przyszłych emerytów. Większa część odprowadzanej składki musi być bowiem przeznaczona na zakup obligacji, mniejsza – na inwestycje w akcje.

Warto wspomnieć, że Polacy od lat inwestują także za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych, w tym stabilnego wzrostu, których strategia jest zbliżona do strategii OFE.

Trudno przychodzi wyobrazić sobie racjonalnego inwestora, który narzeka z powodu kiepskich wyników funduszu inwestycyjnego nastawionego na nisko oprocentowane obligacje.

Skąd zatem biorą się takie zarzuty pod adresem Powszechnych Towarzystw Emerytalnych?

Z niewiedzy. Dlatego należy powtarzać owe oczywiste zdanie: OFE funkcjonują w ramach przepisów prawa.

Rozpowszechnianie tezy dotyczącej przeciętnych wyników funduszy emerytalnych wynika także z przekonania, że PTE nie mają bodźców do konkurowania pomiędzy sobą o klienta. Krytycy wskazują na obowiązkowy charakter wyboru Towarzystwa, co wpływa na rozluźnienie zarządzających, brak motywacji do obniżania kosztów i tendencję do upodabniania strategii inwestycyjnych poszczególnych OFE. Skomplikowana materia systemu emerytalnego oraz skrzyżowanie zagadnień ekonomicznych i prawnych sprawiają, że takie argumenty trafiają na żyzny grunt, a w społeczeństwie kiełkuje poczucie niepewności, zagrożenia i obawy o własne pieniądze. Racjonalna kontrargumentacja na podstawie danych Komisji Nadzoru Finansowego zadaje kłam tej tezie.

Po pierwsze, rzut oka na trzyletnie wyniki OFE pokazuje, że różnią się one znacznie pomiędzy sobą. Najlepszy fundusz zarobił 10 – krotnie więcej od najsłabszego, a rozkład całej stawki jest równomierny.

Po drugie, akcje będące w posiadaniu OFE są znacznie mniej skoncentrowane na indeksie WIG20, niż akcje pozostałych inwestorów giełdowych. Świadczy to o tym, że indywidualni gracze i znaczna część tzw. inwestorów instytucjonalnych (zagraniczne banki, fundusze inwestycyjne) dają się ponieść stadnym instynktom i kupują najczęściej wybierane walory.

Tymczasem rozproszone inwestycje OFE dowodzą o profesjonalnym zarządzaniu i poszukiwaniu wartościowych spółek na całym rynku, a nie tylko wąskim WIG20. Ponadto, poszczególne Towarzystwa decydują się na zakupy różnych spółek z różnych branż, dzięki czemu każdy może wybrać odpowiedni dla siebie Otwarty Fundusz Emerytalny, inny od pozostałych, realizujący własną strategię inwestycyjną.

Po trzecie, PTE z rzekomo wysokich prowizji, połowę przeznaczają na obowiązkowe opłaty na rzecz instytucji publicznych (Komisja Nadzoru Finansowego, Fundusz Gwarancyjny, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych) i koszty funkcjonowania systemu. Zatem obowiązkowo pobierane od pracujących Polaków składki finansują rozbudowany sektor publiczny.

Reasumując, rynek OFE charakteryzuje się zróżnicowaną ofertą, mimo, że jest ściśle regulowany przez państwo. Oskarżenia funkcjonariuszy publicznych o rzekomym braku konkurencji pomiędzy Towarzystwami są nie tylko nieprawdziwe, ale odwracają uwagę obywateli od kosztów funkcjonowania instytucji publicznych tworzących system emerytalny.

Autor: Łukasz Pokrywka

Student 1. roku SUM Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie. Absolwent studiów licencjackich na kierunku Ekonomia tej samej uczelni. Współpracownik Instytutu Kościuszki w Krakowie oraz Koła Naukowego Makroekonomii i Gospodarki Światowej na UEk, autor artykułów poruszających problematykę polityki gospodarczej i społecznej.

Zainteresowania naukowe: finanse publiczne, makroekonomia, prawo konkurencji.