System emerytalny po 1999 roku - 3 filary

Nowy system emerytalny oparty jest na 3 filarach fot.: sxc.hu

System repartycyjny obowiązujący w Polsce przed reformą w 1999 roku stanowił pewnego rodzaju umowę pokoleniową, na podstawie której aktualne emerytury były wypłacane z składek wpłacanych przez aktywnych zawodowo. Takie rozwiązanie zaczęło sprawiać coraz większe trudności, które było wynikiem niekorzystnej tendencji demograficznej, w której społeczeństwo się starzeje. Zaczęło być coraz więcej emerytów, a coraz mniej pracujących. W dłuższym terminie spowodowałoby to załamanie się całego systemu emerytalnego. W 1999 roku wprowadzono reformy, dzięki którym powstał system repartycyjno-kapitałowy w oparciu o III filary. Na czym to polega?

I Filar prowadzony jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a świadczenie emerytalne opiera się na takich samych zasadach, jak przed reformą. Opłacanie składki jest obowiązkowe. Wysokość składki jest uzależniona od podstawy wymiaru, którą jest wynagrodzenie brutto. W 2011 wysokość składki wynosi:

(19,52% podstawy) na ubezpieczenie emerytalne
(6% podstawy) na ubezpieczenia rentowe
(2,45% podstawy) na nieobowiązkowe ubezpieczenie chorobowe
(od 0,67% do 3,33% podstawy) na ubezpieczenie wypadkowe

Jak zostało wcześniej wspomniane, wpłacane składki od razu wypłacane są w formie bieżących emerytur.

II Filar, czyli system kapitałowy prowadzony jest przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne, która zarządzają naszymi środkami w formie popularnych OFE (Otwarte Fundusze Emerytalne). Również jest obowiązkowy i stanowi uzupełnienie I Filaru, a środki gromadzone są na indywidualnych kontach. Składka w wysokości 2,3% (kiedyś 7,3%) przekazywana jest z potrąconej kwoty przez ZUS. Zarządzający OFE mogą inwestować środki według zasad ściśle regulowanych przez ustawę, aby zabezpieczyć kapitał gromadzony z myślą o emeryturę.

III filar – nieobowiązkowy system, w którym każdy indywidualnie gromadzi środki na emeryturę przy użyciu dostępnych produktów. Ustawa emerytalna wprowadziła pewne „ułatwienia” dla oszczędzających w postaci Indywidualnych Kont Emerytalnych (IKE) oraz Pracowniczych Programów Emerytalnych (PPE). Gromadzenie środków w trzecim filarze (IKE i PPE) pozbawione jest płacenia podatku Belki, w przypadku, gdy zgromadzony kapitał wypłacimy po 60. roku życia.

Do trzeciego filaru potocznie zalicza się także każdą, inną formę gromadzenia kapitału z myślą o emeryturze. Przykładem może być inwestycja w fundusze inwestycyjne, produkty typu Unit-Linked, lokaty.

Prognozy co do przyszłych emerytur według podanego systemu nie wyglądają korzystnie. Prognozuję się, że emerytura z I i II filaru stanowić będzie ok. 30-40% ostatniego wynagrodzenia, co spowoduje powstanie tzw. luki emerytalnej, którą każdy będzie musiał zapełnić samemu, jeśli chce liczyć na godną emeryturę.

Autor

Maciej Olszowy

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu