ZUS nieterminowo przekazuje składki do OFE

W nowym systemie emerytalnym wysokość świadczenia emerytalnego jest wprost uzależniona od wysokości wpłaconych składek. To, że ZUS nie przekazuje ich do OFE sprawia, że emerytura z II filaru będzie niższa. Niestety, ustawodawca nie przewidział sankcji, które pozwoliłby na zastosowanie instrumentów prawnych wobec ZUS, obciążając go kosztami za nieterminowe przekazywanie składek czy też ich transfer w zaniżonej wysokości.

W tej sytuacji specjaliści radzą powoływać się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2006 roku (III CZP 121/05), która ma moc zasady prawnej i zgodnie z którą: "Ubezpieczony, na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, uprawniony jest do wystąpienia do ZUS o wydanie decyzji z tym przedmiocie" (decyzji o przekazaniu przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE).

Jaka procedura obowiązuje w tej sprawie? Najpierw należy wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie decyzji o przekazanie części składki na ubezpieczenie emerytalne w OFE. Od tak wydanej decyzji lub też jej braku można odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. W sprawach związanych z ubezpieczeniem społecznym właściwy jest sąd ze względu na miejsce zamieszkania powoda. Formę i treść odwołania od wydanej przez ZUS decyzji reguluje art. 477 ust. 9 - 477 ust. 10 Kodeksu Postępowania Cywilnego.

Odwołanie wnosi się na piśmie do organu wydającego decyzję w terminie 30 dni od doręczenia pisma. Od wydanej decyzji można też wnieść odwołanie do protokołu w sądzie właściwym do rozpoznania sprawy. Jeżeli ZUS nie wyda decyzji w ciągu dwóch miesięcy od daty doręczenia odwołania, można wnieść odwołanie w każdej chwili po upływie tego terminu.

Co powinno zwierać odwołanie? W odwołaniu znaleźć powinno się oznaczenie zaskarżonej decyzji, zarzuty i ich zwięzłe uzasadnienie, wniosek a także podpis wnioskującego lub jego pełnomocnika.

Jaka jest podstawa prawna? W przytoczonej uchwale Sądu Najwyższego znalazł się zapis, iż obowiązek przekazywania przez ZUS do OFE ustawowo określonej części składki na ubezpieczenie emerytalne stanowi element składowy stosunku prawnego między funduszem a Zakładem. Roszczenie OFE w stosunku do ZUS o nakazanie przekazania części składki wynika z art. 22 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mimo iż wnioskujący nie jest podmiotem przedstawionego powyżej stosunku prawnego między OFE i ZUS, przysługuje mu roszczenie odszkodowawcze wobec PTE, jeśli towarzystwo, pomimo otrzymania stosownej informacji o wielkości nieprzekazanych składek, nie podejmie żadnych działań wobec ZUS. Można dochodzić roszczeń wobec PTE przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych, który orzeka w sprawach ze stosunków prawnych między członkami OFE a funduszami lub ich organami (art. 90 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).

Jakie działania podjąć można wobec PTE? Posiadając wiedzę o nieprzekazanych terminowo składkach można wystąpić do powszechnego towarzystwa emerytalnego zarządzającego OFE, aby podjął działania, w tym na drodze sądowej, zmierzające do otrzymania brakujących składek od ZUS. Towarzystwo jest uprawnione do domagania się od ZUS przekazania składek swojego uczestnika i odpowiada wobec niego za wszelkie szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem swych obowiązków w zakresie zarządzania funduszem i jego reprezentacji (art. 48 ust. 1 ustawy z 28 sierpnia 1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).

SN stwierdził ponadto, iż "niewątpliwie ubezpieczony może wystąpić przeciwko ZUS z powództwem odszkodowawczym o naprawienie szkody czynem niedozwolonym polegającym na zaniechaniu przekazania części składki na ubezpieczenie emerytalne na rzecz OFE". Stwierdzenie to otwiera drogę do występowania z roszczeniami na drodze cywilnej. Jeżeli ZUS nie przekazał składek (lub ich części), ubezpieczonemu przysługuje prawo do domagania się naprawienia szkody wyrządzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie przepisów prawa cywilnego.

Jeżeli w postępowaniu cywilnym udowodniona zostanie wina ZUS polegająca w tym przypadku na zaniedbaniu terminowego przekazywania składek do OFE, powstała po stronie ubezpieczonego szkoda będzie mogła zostać naprawiona poprzez orzeczenie sądu nakazujące wypłatę odszkodowania. Na szkodę w rozumieniu prawa cywilnego składa się zarówno strata rzeczywista jak i utracone korzyści. Stratą rzeczywistą będą tutaj same nieprzekazane składki. Natomiast w omawianej sprawie istotny jest drugi element składowy szkody, jakim są utracone korzyści. Nieprzekazywalnie składek naraża bowiem ubezpieczonego na utratę wypracowanego przez fundusz emerytalny zysku z tytułu lokowania środków funduszu. ZUS co prawda w pewien sposób kompensuje nieterminowość w przekazywaniu składek poprzez naliczanie od nich odsetek, których wysokość odpowiada rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych. Jednakże wysokość odsetek jest w większości przypadków niższa od zysków, które w tym czasie wypracowały OFE. Różnice między tymi odsetkami a wypracowanym przez fundusz zyskiem stanowią element straty po stronie członka OFE, co niewątpliwie będzie miało wpływ na wysokość utraconych korzyści.

Podsumowując, w pierwszej kolejności należy wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie decyzji o przekazaniu przez ZUS części składki na ubezpieczenie emerytalne do OFE. Jeżeli decyzja będzie zawierała niepoprawne informacje, można się od niej odwołać. Po otrzymaniu decyzji zgodnej ze stanem faktycznym należy udać się z nią do Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego, żądając podjęcia działań zmierzających do przekazania przez ZUS składek ubezpieczonego. Ponadto można rozważyć wystąpienie przeciwko ZUS z powództwem odszkodowawczym o naprawienie szkody wynikającym z prawa cywilnego.